Zaburzenia integracji sensorycznej – jak pomóc dziecku?
Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej odbierają świat zupełnie inaczej. Mierzą się z trudnościami w codziennym funkcjonowaniu, niezrozumieniem ze strony otoczenia i własną frustracją. Potrzebują wsparcia, wyrozumiałości i pomocy terapeutycznej – zarówno w gabinecie specjalisty, jak i w formie codziennej pracy w domu.
Objawy zaburzeń integracji sensorycznej
Dzieci z zaburzeniami SI szybko się przebodźcowują, miewają kłopoty z funkcjonowaniem wśród rówieśników. Wiele z nich ma trudności z określeniem położenia własnego ciała i orientacją w przestrzeni, powtarzaniem sekwencji ruchów. Bywają niezgrabne i niepewne. Zazwyczaj też reagują niewłaściwie na niektóre bodźce zmysłowe. Może się to objawiać się podwrażliwością – dzieci szukają wtedy mocniejszej stymulacji (np. bardzo szybko kręcą się na karuzeli, lubią docisk, celowo uderzają się różnymi przedmiotami. Dzieci nadwrażliwe z kolei często nie mogą znieść hałasu lub zbyt jasnego światła, unikają niektórych smaków lub faktur. Z tych powodów mają często niską samoocenę, często się frustrują, czują się bezradne albo wpadają w złość.
Praca nad zaburzeniami integracji sensorycznej
Dzieci ze zdiagnozowanymi zaburzeniami SI powinny uczęszczać na terapię. Warto zachować czujność – im szybsze wykrycie nieprawidłowości, tym łatwiej dziecku będzie wykształcić odpowiednie reakcje na bodźce. Warto jednak inwestować we wczesne wspieranie rozwoju SI już od niemowlęctwa. Nawet jeśli dziecko nie przejawia zaburzeń SI, powinno się ułatwiać mu jej prawidłowy rozwój poprzez stymulację wszystkich zmysłów różnorodnymi bodźcami przez zapewnianie zabawek z różnych materiałów, kontakt z przedmiotami o różnych fakturach, zabawy wodne, dźwiękowe czy dużo aktywności fizycznej.
Narzędzia i pomoce przydatne w terapii i prawidłowym rozwoju SI
W terapii integracji sensorycznej wykorzystuje się różne pomoce oddziałujące na wszystkie zmysły. Używa się zestawów dysków lub płytek o różnych fakturach, rozmaitych mas plastycznych, piasku kinetycznego i ścieżek sensorycznych. Oferuje się dziecku także zabawę instrumentami muzycznymi i dźwiękowe zgadywanki. Na wyposażeniu sal terapeutycznych często są podświetlane stoły, na których używa się przezroczystych, kolorowych elementów. Niemniej ważne są sprzęty wspierające aktywność fizyczną – huśtawki, równoważnie, kule i piłki rehabilitacyjne, drabinki itp.
Jak pomóc dziecku z zaburzeniami SI w kryzysie?
Dzieci z zaburzeniami SI często doświadczają sytuacji, w których trudno im sobie poradzić. Gdy czują się atakowane przez niechciany bodziec, szybciej się denerwują, mocniej przeżywają złość. Często tracą kontrolę, są rozstrojone, mogą nawet wpaść w szał lub histerię. To, w jaki sposób doraźnie mu pomóc, zależy od indywidualnego przypadku. Dzieci reagujące źle na hałas najlepiej zabrać do cichego miejsca, a w sytuacjach, gdy narażone są na głośne dźwięki, zapewniać im możliwość odizolowania się od nich, np. poprzez słuchawki wygłuszające. Niektóre dzieci z zaburzeniami SI najłatwiej uspokoić przez docisk – bardzo mocne przytulenie, zawinięcie w kołdrę lub koc itp. Kluczem jest wyłapanie, co jest przyczyną trudności w danym momencie i wyeliminowanie bodźca.
Codzienne wspieranie dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej
Warto tak organizować czas i środowisko dziecka, by nie narażać go bez potrzeby na nietolerowane bodźce. Pokój dziecięcy nie powinien być krzykliwy i przeładowany, a zabawki lepiej trzymać w pudełkach niż na półkach. Nie należy też zmuszać do aktywności i dotykania rzeczy, które są dla nich nieprzyjemne. Dziecko powinno samo zdobywać doświadczenia i poszerzać strefę komfortu wtedy, gdy jest na to gotowe. Rolą rodziców i nauczycieli jest budowanie poczucia bezpieczeństwa i łagodna zachęta, a także umożliwianie doświadczania różnych bodźców w kontrolowanych warunkach. Dzieci z zaburzeniami SI często mają obniżoną samoocenę i poczucie, że nawalają, że zachowują się nie tak, jak się od nich oczekuje, że nad sobą nie panują – dlatego ogromne znaczenie ma też praca nad pewnością siebie u dziecka.
