Zmysł węchu – jak wspomagać jego rozwój?
Powonienie wydaje się dość często bagatelizowane. W świecie zdominowanym przez bodźce wzrokowe i słuchowe to pozornie najmniej ważny ze zmysłów. Tymczasem węch dostarcza niezwykle istotnych informacji. Zapachy, w dużej mierze te odczuwane nieświadomie, mają duży wpływ na nasze zachowania, a nawet na postrzeganie innych osób. Ponadto często są mocno powiązane z emocjami oraz wspomnieniami. Pozwalają też czerpać informacje o otoczeniu. Dlatego tak duże znaczenie ma wspomaganie rozwoju powonienia od najmłodszych lat.
Węch a zaburzenia integracji sensorycznej
Gdy zmysły są prawidłowo zintegrowane i właściwie się rozwijają, nasza reakcja na bodźce z otoczenia jest adekwatna. Czasem jednak proces integracji sensorycznej jest zaburzony. Wtedy zdarza się, że niektóre sygnały z otoczenia mogą być odbierane zbyt intensywnie. W przypadku nadwrażliwości węchowej reakcje na niektóre zapachy wiążą się nawet z nudnościami, odruchem wymiotnym czy bólem głowy. Dzieci z taką dysfunkcją z powodu zapachów mogą mieć problemy z koncentracją albo opór przed jedzeniem niektórych pokarmów. Może się też zdarzyć sytuacja odwrotna, gdy bodźce są wręcz niezauważane mimo dużej intensywności. Podwrażliwość węchowa sprawia, że dzieci mają duże trudności w rozróżnianiu zapachów oraz odczuwaniu nawet podstawowych smaków – przykładowo mogą nie być w stanie odróżnić smaku słonego od ostrego.
W jaki sposób rozwijać zmysł węchu u dzieci?
Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta. Najcenniejsze dla dzieci jest doświadczanie, dlatego należy wykorzystywać każdą możliwą okazję do tego, by obcować z najrozmaitszymi zapachami. Nie trzeba szukać daleko – w najbliższym otoczeniu jest ich przecież mnóstwo! Podczas spaceru warto wąchać kwiaty, skoszoną trawę, mokrą ziemię. Ważny jest też kontakt ze zwierzętami, które często również pachną dość charakterystycznie (np. mokry pies). Wpuść dziecko do łazienki i pozwól mu wąchać kosmetyki. Tak samo w kuchni – warto dopuścić dziecko do pomocy przy przygotowywaniu jedzenia, pozwolić mu wąchać produkty spożywcze, zioła, herbaty, przyprawy, zawartość garnków i gotowe dania.
Zabawy z zapachami w roli głównej
Oprócz naturalnego kontaktu z rozmaitymi zapachami warto dziecku proponować rozmaite węchowe zabawy. Poza wspomnianym wcześniej pomaganiem w kuchni, dobrym pomysłem jest też pozwolić dziecku na swobodną zabawę pachnącymi produktami (np. na przesypywanie kawy czy aromatycznych przypraw). Warto razem z dzieckiem hodować zioła albo tworzyć zielnik z suszonymi roślinami. Dzieci doskonale będą się bawić podczas zgadywania z zamkniętymi oczami: „co jem?” albo: „co to za zapach?”. Istnieją też zapachowe kredki, plasteliny i farby, które można wykorzystać do aromatycznych zabaw. Świetnie sprawdzają się zabawy polegające na dopasowywaniu zapachu do obrazka albo produktu spożywczego. Do tej aktywności polecamy szczególnie Skrzynkę zapachów marki Remi – to gotowy zestaw olejków zapachowych, pojemniczków, filcowych płatków i drewnianych płytek z obrazkami. Ten wydajny i wygodny zestaw przyda się zarówno w domu, jak i podczas terapii SI.
Możliwości wspomagania rozwoju węchu u dzieci jest mnóstwo. Warto uwrażliwiać dzieci na obecność różnorodnych zapachów w otoczeniu, pamiętając jednak, by nie eksponować ich na siłę na niechciane bodźce.
